De meeste mensen weten wel wat een opticien of een oogarts is, maar wat is een optometrist eigenlijk? Je ziet optometristen steeds vaker, zowel in ziekenhuizen als in optiekzaken. De meeste mensen weten wel dat het werk van een optometrist gerelateerd is aan oogzorg, maar wat een optometrist  precies doet weten de meesten niet.

De optometrist is een expert op het gebied van ogen. Optometristen kunnen de gezondheid van ogen onderzoeken en helpen om oogafwijkingen en oogziekten vroegtijdig op te sporen. De beroepsgroep is gemakkelijk toegankelijk, want voor de optometrist is geen verwijsbrief van de huisarts nodig.

De opticien meet je gezichtsscherpte en de bijbehorende brilsterkte. Wanneer je wil weten hoe het met de gezondheid van je ogen is ga je naar de optometrist deze kan naast het bepalen van de bril- of contactlenssterkte ook naar de gezondheid van je oog kijken.

De optometrist onderzoekt de gezondheid van ogen om eventuele oogafwijkingen en oogziektes op te sporen. Vroeger deed alleen de oogarts het oogonderzoek en zorgde de opticien voor de bril en/of contactlenzen. De optometrist kan het allebei en nog veel meer. De optometrist voert een optometrisch onderzoek uit.

De oogarts is een medisch specialist die gespecialiseerd is in het oog en oogzorg. De oogarts werkt veelal in het ziekenhuis en heeft een universitaire opleiding tot oogarts gevolgd. De oogarts richt zich op medisch onderzoek en medische controle van uw ogen. De gezondheid van de ogen wordt onder de loep genomen en oogafwijkingen en oogziekten worden in een vroeg stadium gesignaleerd. De werkzaamheden komen deels overeen met de optometrist, maar het belangrijkste verschil is dat de oogarts een medische behandeling kan voorschrijven en uitvoeren. U kunt bij een oogarts niet terecht voor het laten aanmeten van een bril of contactlenzen – dit kan wel bij een optometrist.

Een optometrist heeft de 4-jarige hbo-opleiding optometrie gevolgd aan de Hogeschool Utrecht. Als optometrist word je opgeleid als paramedicus. Vaak is de vooropleiding van iemand die voor de opleiding optometrie kiest een opleiding geweest tot opticien of contactlensspecialist, maar dit hoeft niet altijd zo te zijn, want je kunt ook met een Havo of mbo-diploma kiezen voor de opleiding optometrie.

Optometrie is een brede oogzorgopleiding. Een optometrist onderzoekt de gezondheid van het oog op oogafwijkingen, bijvoorbeeld staar, hoge oogdruk en netvliesafwijkingen bij diabetes. Daarnaast adviseert een optometrist, indien nodig, een passend visueel hulpmiddel, zoals contactlenzen of een bril. Patiënten met complexe oogafwijkingen verwijst een optometrist door naar de oogarts.

De betekenis van optometrie is letterlijk “oogmeetkunde”, maar optometrie is veel meer dan het meten van de ogen. De optometrist kan door middel van een uitgebreid vraaggesprek (de anamnese) je klachten goed uitvragen. Dit zijn allerlei vragen die gaan over je beroep, hobby’s, gezondheid, maar ook die van je familie, allergieën, medicijngebruik en of je reeds bekend bent met operaties en/ of behandelingen aan de ogen. Uiteraard wordt ook heel uitgebreid navraag gedaan over de klachten die je ervaart met je ogen.

Na dit vraaggesprek volgt vaak een aantal testen, je kunt hierbij denken aan; de samenwerking van de ogen te testen, hoe je pupilreacties op het licht zijn en of je ogen goed recht staan. Vaak zijn deze korte testjes gericht op de klachten. Daarna volgt vaak een uitgebreide ogentest en visuscontrole. Na het eerste onderzoek, volgt vaak het spleetlamponderzoek. Hierbij bekijkt de optometrist de voorkant van het oog; de oogleden (binnen- en buitenkant), wimpers, het oogwit, het hoornvlies, de diepte + helderheid van de voorste oogkamer, de iris en het zichtbare deel van de ooglens. Dit onderzoek kan gepaard gaan met het gebruik van verschillende kleurstoffen, dit om bijvoorbeeld uit te sluiten of er beschadigingen op het oog aanwezig zijn en om te testen of er sprake is van droge ogen. Achter de spleetlamp kan ook de oogdruk gemeten worden, vlak voor deze meting krijg je een druppeltje in het oog, welke het oog gedurende 30 minuten verdooft. De oogdrukmeting kan nu plaatsvinden. Van de oogdrukmeting zelf merk je helemaal niets.

Nadat het eerste deel van het onderzoek heeft plaatsgevonden, krijg je een 2e druppel in het oog, welke de pupil zal vergroten. Afhankelijk van het type druppel, kan de vergrote pupil en bijbehorende lichtgevoeligheid en waziger zien, best wat uren aanhouden (4-24 uur). Houd hier dus rekening mee en regel vervoer naar het optometrisch onderzoek, want het is beter om zelf niet te rijden.

Wanneer de druppeltjes zijn ingewerkt (gemiddeld tussen de 15 tot 40 minuten), zijn de pupillen heel groot en kan de optometrist goed het oog aan de binnenkant bekijken. Dit 2e deel van het onderzoek vindt weer plaats achter de spleetlamp, eerst controleert de optometrist de ooglens op helderheid. Daarna kan hij of zij met een heel sterk glaasje van +90 Dioptrie het netvlies van beide ogen goed onderzoeken. Hierbij wordt de oogzenuw, de bloedvaten en de gele vlek bekeken. Dit gebied bestrijkt ongeveer 30 a 40 graden van het gehele netvlies, dus om meer de zijkanten van het netvlies te kunnen bekijken, kan de optometrist gebruikmaken van de oogspiegel. Dit is een soort zaklamp waarmee samen met een onderzoekslens van +20 Dioptrie in alle richtingen van het oog gekeken kan worden.

Aanvullende onderzoeken zoals netvliesfotografie of een OCT-onderzoek (hiermee kan een soort doorsnede scan van het netvlies gemaakt worden) behoren vaak ook tot de mogelijkheden.

Nadat het complete onderzoek afgerond is, zal de conclusie en het behandeladvies volgen. Het is goed mogelijk dat de oogklachten door de optometrist zelf behandeld kunnen worden, denk hierbij bijvoorbeeld aan klachten zoals het hebben van slecht zicht of dat je last hebt van droge ogen (de optometrist kan oogdruppels adviseren). Wanneer er meer aan de hand is, kan de optometrist je door- of terugverwijzen naar een specialist, de huisarts, oogarts of orthoptist.

De optometrist zal de komende jaren een steeds grotere rol gaan spelen in de oogzorg. De Optometristen Vereniging Nederland (OVN) zet zich dagelijks in voor een uitstekende kwaliteit van de beroepsgroep. Ze werkt nauw samen met alle optometristen en geeft cliënten en relaties graag informatie over de oogzorg die optometristen leveren.

Gezonde ogen zijn ontzettend belangrijk in ons dagelijkse functioneren. Toch kan iedereen te maken krijgen met oogklachten of verminderd zien. Zeker als je ouder wordt. Ook lopen sommige mensen extra risico op het ontwikkelen van een oogziekte, bijvoorbeeld als deze in hun familie voorkomt. Door dit vroegtijdig te signaleren, kun je de gevolgen zoveel mogelijk beperken. Het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde publiceerde een onderzoek waaruit blijkt dat bij meer dan de helft van de mensen met een visuele beperking in Nederland, deze beperking met een tijdige interventie goed te voorkomen was geweest of goed te behandelen. Ga daarom op tijd naar de optometrist.

Een optometrist is bij uitstek de expert die de gezondheid van je ogen kan onderzoeken en je kan helpen om problemen tijdig te signaleren. Zijn er oogklachten, klachten van verminderd zien, of is er risico is op het ontwikkelen van een oogziekte (bijvoorbeeld omdat deze in de familie voorkomt), dan is het verstandig om een afspraak te maken bij de optometrist in het ziekenhuis of in de optiekzaak. De optometrist kan je na het optometrisch onderzoek adviseren over een passende oplossing en zorgen dat jij op het juiste moment op de juiste plek bent voor de oogzorg die je nodig hebt.

Optometristen buiten het ziekenhuis vind je dicht bij huis, ze hebben meestal geen (lange) wachttijden en je kunt er zonder verwijsbrief terecht. De optometrist werkt nauw samen met de oogarts, de huisarts, de orthoptist en de opticien.

Aan een optometrisch onderzoek buiten het ziekenhuis zijn kosten verbonden. Er is geen vast tarief vastgesteld, dus vraag je optometrist vooraf naar de kosten van het onderzoek. Momenteel is de optometrist niet opgenomen in het basispakket van zorgverzekeraars. In het ziekenhuis wordt de zorg van een optometrist wel vergoed. De vergoedingen van de verzekeraar tellen dan wel mee voor je eigen risico. De OVN streeft ernaar dat verzekeraars standaard optometrie gaan vergoeden, ook in de eerste lijn (optometriepraktijken, optiekzaken, etc).

Bij slechtziendheid is het essentieel om naar een optometrist te gaan. Iemand is slechtzien als hij of zij ondanks een bril of contactlenzen van optimale sterkte de dagelijkse dingen niet meer gewoon kan doen. Bijvoorbeeld de deelname aan het verkeer of het lezen van de krant. Voor slechtziendheid wordt vaak de term ‘Low Vision’ gebruikt.

Tijdens een zogenoemd ‘Low Vision onderzoek’ zal de optometrist eerst een aantal vragen stellen. Waar heb je door je slechtziendheid moeite mee gekregen? Wat zou je graag weer willen doen? Gebruik je al hulpmiddelen en hoe zijn je ervaringen hiermee? Vervolgens zal de optometrist een aantal metingen verrichten. Er zijn diverse hulpmiddelen mogelijk, zoals loepen, loepbrillen, telescoopbrillen en elektronische hulpmiddelen. Het kenmerk van deze hulpmiddelen is dat ze vergroten. Je kunt er niet scherper door zien, maar het vergemakkelijkt het zien bij bepaalde taken of maakt bepaalde activiteiten weer mogelijk. Er bestaat geen universeel hulpmiddel dat je de hele dag kunt dragen (zoals een gewone bril) waarmee alle problemen worden opgelost. Vaak zoekt de optometrist daarom een combinatie van hulpmiddelen die past bij jouw situatie.

Het is belangrijk dat een optometrist beschikt over alle apparatuur en de hulpmiddelen die nodig zijn om je goed te kunnen adviseren over Low Vision. Deze optometristen werken vaak in een ziekenhuis. Zij kunnen informeren over de vergoedingsmogelijkheden of als het nodig is doorverwijzen naar een regionaal centrum voor slechtziende en blinde mensen. Bij deze centra kunnen ze je verder helpen met de praktische problemen die je ervaart door slechtziendheid en hoe je hiermee om kan gaan.

De optometrist kijkt naar de totale gezondheid van je ogen en naar eventuele afwijkingen. Zeker op latere leeftijd is een regelmatig optometrisch onderzoek belangrijk. Maar ook wanneer je door erfelijke ziektes in je familie, verhoogd risico loopt op bepaalde oogafwijkingen. Veel voorkomende ziektes zoals glaucoom, maculadegeneratie of staar kunnen optometristen vroegtijdig opsporen. Dit maakt een tijdige behandeling mogelijk en voorkomt veel problemen.