Maculadegeneratie (MD)

Maculadegeneratie (MD) is een oogaandoening waarbij de gezichtsscherpte afneemt. Maculadegeneratie betekent letterlijk achteruitgang van de gele vlek, de macula lutea. Dit is het centrale deel van het netvlies waarmee men scherp ziet. Maculadegeneratie wordt daarom ook wel ‘slijtage’ van het netvlies genoemd.

Via de pupil komen beelden van buitenaf op ons netvlies terecht. De macula, ook wel ‘gele vlek’ genoemd, is het centrale deel van het netvlies waarmee we scherp zien en details kunnen waarnemen. Met het overige deel van het netvlies zien we beelden van opzij, boven en onder. Dit wordt het ‘perifere’ blikveld genoemd.

In de macula bevindt zich het grootste aantal van het type lichtgevoelige cellen dat contrast en kleuren kan waarnemen: de zogenaamde kegeltjes. De macula maakt het onderscheiden van details mogelijk. De macula zorgt er bijvoorbeeld voor dat u kunt lezen, televisiekijken, autorijden of iemands gezicht kunt herkennen.

Maculadegeneratie ontstaat wanneer de kegeltjes in de macula afsterven. Dit veroorzaakt een achteruitgang van het gezichtsvermogen in het centrale, scherpe zien. Bij maculadegeneratie ontstaan dus klachten in het midden van het blikveld. Het gaat daarbij om de volgende symptomen:

• Minder scherp zien
• Rechte lijnen worden krom
• Een wazige, rommelige, grijzige of zelfs zwarte vlek zien
• Kleuren worden vager
• Slechter contrast zien

Roken

Daarnaast is roken een belangrijke risicofactor. Mensen die meer dan één pakje per dag roken hebben vijf keer meer kans op maculadegeneratie. Door roken worden de zogenaamde antioxidanten in het lichaam afgebroken. Antioxidanten beschermen het netvlies.

Zonlicht

Overmatig zonlicht werkt maculadegeneratie ook in de hand. Ook lijken een hoog cholesterol en het gebruik van alcohol en verzadigde vetten risicofactoren te zijn.

Geslacht

Bij vrouwen ouder dan 75 jaar neemt de kans op maculadegeneratie snel toe. Dit komt door de afname van het vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen. Geslacht is dus ook een risicofactor bij het ontstaan van maculadegeneratie.

Oogkleur en huidskleur

Tot slot spelen oog- en huidskleur een rol. Mensen met een blanke huid en blauwe ogen hebben een verhoogde kans op maculadegeneratie.

Om erachter te komen of iemand maculadegeneratie heeft, doet de oogarts een aantal onderzoeken. Allereerst zal de oogarts in een gesprek naar de klachten vragen, waarna de volgende onderzoeken volgen:

De gezichtsscherpte wordt onderzocht (visusonderzoek). Dit gebeurt meestal met een zogenaamde letterkaart. De letters op de kaart worden steeds kleiner. Hoe kleiner de letters die iemand nog kan zien, hoe beter de gezichtsscherpte.

Een belangrijke test is de Amslertest. Er moet dan naar een punt gekeken worden in een ruitjespatroon. Als de lijntjes van het ruitjespatroon vertekenen, is er sprake van maculadegeneratie.

Verder doet de oogarts een oogonderzoek met een oogspiegel.

Met de oogspiegel kunnen ophopingen van afvalstoffen (drusen) en vocht of bloed in het netvlies gezien worden. Drusen komen bij droge maculadegeneratie voor, lekkende bloedvaatjes bij natte maculadegeneratie.

Afwijkingen in bloedvaatjes van het netvlies, zoals verstoppingen en lekken, kunnen in beeld worden gebracht met behulp van angiografie waarbij van fluorescentie gebruik wordt gemaakt. Bij dit onderzoek worden er foto’s van het netvlies gemaakt, nadat een speciale kleurstof in de ader van de arm is gespoten. Deze stof verspreidt zich snel door de aderen van het lichaam en ook die van het oog.

Tot slot worden met een netvliesscan de verschillende laagjes van het netvlies onderzocht met infraroodlicht. Dit onderzoek is van belang om de diagnose te stellen, maar ook het effect van de behandeling in kaart te brengen.

Er zijn twee vormen van leeftijdsgebonden maculadegeneratie: droge maculadegeneratie en natte maculadegeneratie.

Droge maculadegeneratie ontstaat doordat afvalstoffen zich ophopen onder het netvlies. De functie van het netvlies in de macula gaat hierdoor langzaam verloren. Bij natte maculadegeneratie vormen zich nieuwe bloedvaten onder of in de macula. Deze nieuwe bloedvaten zijn van onvoldoende kwaliteit en zorgen voor lekkage van vocht of bloed in het netvlies. Natte maculadegeneratie kan plotseling tot verminderd zicht leiden, terwijl droge maculadegeneratie zich meestal langzamer ontwikkelt. Een combinatie van droge en natte maculadegeneratie kan ook voorkomen.

De behandelmogelijkheden bij de oogarts zijn afhankelijk van het type maculadegeneratie. Bij natte macula degeneratie is behandeling met injecties in het oog, photodynamische therapie en/of soms ook chirurgie mogelijk. De oogarts bepaalt welke de optimale behandelvorm is. Er is aangetoond dat bepaalde voedingsstoffen nodig zijn om de macula goed te laten functioneren. Als één van de ogen is aangetast door maculadegeneratie, kan het voldoende innemen van die voedingsstoffen het slijtage proces in het andere oog vertragen. Deze voedingstoffen vinden we in een goede gevarieerde voeding en ook in voedingssupplementen. De oogarts kan u hierover informatie verschaffen.

De grootste groep mensen lijdt aan droge macula degeneratie. Het is een sluipend proces, hetgeen verklaart dat men zich zelden al in een beginstadium bij de oogarts meldt. Een behandeling is er nog niet. Studies hebben aangetoond dat gezonde voeding de macula mogelijk kan beschermen. Vooral groenten als boerenkool, spinazie, broccoli, groene erwten, paprika en tomaat zouden de achteruitgang bij maculadegeneratie mogelijk kunnen vertragen. Gezonde voeding wordt aangeraden. Ook kunnen bepaalde voedingssupplementen een vertragende werking hebben op het voortschrijdende degeneratieve proces van droge maculadegeneratie. Zo zijn er voedingssupplementen met alle ingrediënten in de juiste samenstelling voor mensen met macula degeneratie. De oogarts kan hierin adviseren.

De oogarts kan naast de medische behandeling van maculadegeneratie, doorverwijzen naar Ergra Low Vision.  De low vision specialist van Ergra Low Vision heeft diverse mogelijkheden om patiënten met maculadegeneratie  te helpen met beter zien. Zoals een telescoopbril voor TV kijken, loepbril om te lezen en een speciale maculadegeneratie bril voor veraf en buiten. Maar ook voor handloepen, beeldschermloepen, lichtloepen en voorleesapparatuur kunt u bij de low vision specialist van Ergra Low Vision terecht.

E-Scoop is de eerste bril voor macula degeneratie. De E-Scoop kan een verbetering van het gezichtsvermogen betekenen bij mensen met macula degeneratie. De ervaringen met de E-Scoop van patiënten met maculadegeneratie is dat het een scherper en duidelijker beeld geeft en rust aan de ogen. Mensen met maculadegeneratie zien met E-Scoop, de eerste bril voor maculadegeneratie, weer gezichten en stoepranden.